ช็อกโกแลต ซีสต์ หมายถึง ถุงน้ำที่มีของเหลวภายใน จริงๆแล้ว คำ 2 คำนี้มีความหมายแตกต่างกันมาก และเป็นคนละเรื่องโดยสิ้นเชิง ไม่น่าที่จะมาเชื่อมโยงเป็นเรื่องเดียวกันได้เลย แต่มันก็เป็นไปแล้ว และนับวันผู้หญิงหลายคนก็เริ่มที่จะคุ้นหูกับคำว่า "ช็อกโกแลตซีสต์" หรือ โรคที่ทางการแพทย์เรียกว่า "เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญเติบโตผิดปกติ" หรือ Endometriosis กันมากขึ้น และผู้ที่จะมาไขข้อข้องใจเกี่ยวกับโรคช็อคโกแลต ซีสต์ ให้เราได้เข้าใจมากขึ้น ก็คือท่านผู้นี้ ผศ. นพ. วิโรจน์ สหพงษ์ อาจารย์แพทย์แผนกสูตินรีเวช คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ และแพทย์สูติ-นรีเวช ประจำโรงพยาบาลมหาราช เชียงใหม่ 
ช็อคโกแลต ซีสต์ ก็คือถุงน้ำของรังไข่แบบหนึ่ง ลักษณะของถุงน้ำชนิดนี้ภายในจะมีของเหลวที่คล้ายกับช็อกโกแลตเหลว ซึ่งความจริงก็คือถุงเลือดนั่นเอง คือจะมีเลือดอยู่ในถุงนั้น เมื่อเลือดหยุดไหล น้ำก็ถูกดูดซึมกลับทำให้เลือดในถุงเข้มข้นขึ้น และเมื่อเลือดค้างอยู่ในถุงน้ำนานๆ ก็จะกลายเป็นสีน้ำตาล มีลักษณะเหมือนช็อกโกแลต สำหรับสาเหตุของการเกิดถุงน้ำช็อกโกแลต ในทางการแพทย์เชื่อว่าเกิดจากเลือดประจำเดือนไหลย้อนกลับ คือแทนที่เลือดนั้นจะออกมาทางช่องคลอดของผู้หญิงตามปกติ ก็อาจจะมีเลือดประจำเดือนส่วนหนึ่งไหลย้อนกลับเข้าไป ผ่านทางหลอดมดลูก แล้วเข้าไปในช่องท้อง ไปฝังตัวที่รังไข่จนทำให้เกิดเป็นถุงน้ำขึ้น และเนื่องจากลักษณะเซลล์ของถุงน้ำเป็นเนื้อเยื่อบุโพรงมดลูกอันหนึ่ง เมื่อผู้หญิงมีประจำเดือน ถุงน้ำดังกล่าวก็จะมีเลือดออกในถุงด้วย ดังนั้น ในแต่ละเดือนที่ผ่านไป ถุงน้ำก็จะมีเลือดออกเพิ่มขึ้นๆ นั่นหมายถึง ถุงน้ำก็จะใหญ่ขึ้นเรื่อยๆ“ช็อคโกแลต ซีสต์ มันก็เป็นถุงน้ำที่มีเลือดขังอยู่ ชื่อทางการแพทย์มันก็คือ Endometriosis ก็หมายความว่ามันมีเยื่อบุโพรงมดลูก ซึ่งปกติแล้วมันก็จะเป็นประจำเดือน เยื่อบุโพรงมดลูกมันก็มีชีวิตชีวา เวลามีประจำเดือนเลือดมันก็จะออกที่ตรงนั้น ถ้ามันไปเป็นช็อคโกแลต ซีสต์ อยู่ที่หลังมดลูก หรือรังไข่ ปีกมดลูก แต่ส่วนใหญ่เป็นที่รังไข่ คล้ายๆเป็นเนื้องอกของรังไข่ เพราะอย่างนั้นเวลามีประจำเดือนที มันก็จะมีเลือดออกที่รังไข่ แล้วก็เป็นเลือดขังอยู่อย่างนี้ซ้ำแล้วซ้ำอีก สาเหตุก็คือ เยื่อบุโพรงมดลูกมันสามารถผ่านออกทางปากมดลูก ผ่านทางช่องคลอด ซึ่งก็คือประจำเดือน แต่ส่วนหนึ่งมันหลุดไปที่รังไข่ คือมันเข้าไปในช่องท้อง คือรังไข่มันแขวนอยู่ในช่องท้อง มันก็ไปอยู่ที่หลังมดลูกหลังลำไส้ เป็นได้หลายที่ มันอาจจะผ่านไปทางท่อน้ำเหลืองได้”
คนไข้กลุ่มที่เป็นถุงน้ำ มักจะมีปัญหาในเรื่องภูมิคุ้มกันบางอย่างบกพร่อง ซึ่งไม่สามารถจะทำลายเยื่อบุโพรงมดลูกที่เติบโตผิดที่นี้ได้ ในขณะที่ผู้หญิงปกติทั่วไปจะมีภูมิคุ้มกันซึ่งสามารถทำลายเนื้อเยื่อบุโพรงม ดลูกที่เจริญเติบโตผิดที่ได้ ผู้ที่เป็นโรคนี้จะมีอาการปวดท้องมาก น้อยแตกต่างกันไป บางรายอาจปวดมากจนถึงขั้นทำอะไรไม่ได้เลย อย่างคุณหน่อยบุษกรที่เป็นโรคนี้ เวลาเธอมีประจำเดือนที เธอก็จะปวดท้องมากจนทำอะไรไม่ได้ ต้องนอนเฉยๆเท่านั้น สาเหตุก็คือ เมื่อมีประจำเดือนเยื่อบุโพรงมดลูกนี้ก็จะมีเลือดออกด้วย และการที่มีเลือดออกในช่องท้อง ก็จะทำให้เกิดการระคายเคืองต่อเยื่อบุช่องท้อง ซึ่งการระคายเคืองต่อเยื่อบุช่องท้องนี้เอง ที่เป็นตัวทำให้เกิดความเจ็บปวด เพราะฉะนั้นจะสังเกตได้ว่า ผู้หญิงที่เป็นเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญเติบโตผิดที่ จะมีอาการปวดท้องมากเวลาที่มีประจำเดือน
“อาการ ก็คือ ปวดประจำเดือนเป็นหลัก มีเลือดออก เวลามีประจำเดือนก็มีเลือดออก ซ้ำแล้วก็ทำให้ปวดได้ ทุกเดือนๆก็มีเลือดออกนิดนึงๆ แล้วมันออกไม่ได้มันก็อยู่ในนั้น”ส่วนที่ดูเหมือนกับว่าผู้หญิงในปัจจุบันเป็นโรคนี้กันมาก ก็เพราะว่าความเจริญก้าวหน้าในด้านเทคโนโลยี จริงๆ แล้วก็ไม่มีความแตกต่างกันมากกับในอดีตที่ผ่านมา เพียงแต่ความเข้าใจของแพทย์เองต่อโรคนี้มีมากขึ้น ซึ่งจะทำให้สามารถตรวจวินิจฉัยโรคได้เร็วขึ้น ก็เลยดูเหมือนกับว่ามีคนเป็นโรคนี้กันเยอะ รวมทั้งข่าวสารที่มีการแพร่หลายในวงกว้าง จึงทำให้มีการฉุกใจขึ้นมาว่า เราเป็นโรคนี้หรือเปล่า แล้วก็ไปตรวจ ซึ่งบางคนก็พบว่าเป็นโรคนี้จริง และนั่นก็เป็นสิ่งที่ทำให้คนรู้สึกว่า โรคดังกล่าวปัจจุบันนี้เป็นกันมาก สำหรับช่วงอายุที่เป็นกันนั้นอาจารย์แพทย์วิโรจน์กล่าวว่า
“ตั้งแต่เริ่มมีประจำเดือน มันก็เริ่มตั้งแต่ 20, 30, 40”
การที่จะแยกว่าอาการปวดท้องเมื่อมีประจำเดือน จะเป็นอาการที่บ่งบอกว่าเราเป็นหรือไม่นั้น สิ่งแรกที่ต้องคำนึงถึงก็คือ เรื่องอายุ นั่นคือถ้าอายุยังไม่มาก แล้วปวดท้องเวลาที่มีประจำเดือน ส่วนใหญ่จะเป็นอาการปวดท้องแบบธรรมดา แต่กรณีที่ไม่เคยปวดประจำเดือนมาก่อน พออายุ 30 ปีขึ้นไปอยู่ๆ ก็มีอาการปวดประจำเดือนขึ้นมา และปวดมากขึ้นเรื่อยๆ ในแต่ละเดือนที่ผ่านไป อาการดังกล่าวค่อนข้างบ่งชี้ว่าน่าจะเป็นเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญเติบโตผิดที่ หรือช็อคโกแลต ซีสต์นั่นเอง ส่วนการรักษาที่ว่าต้องมีลูกถึงจะหายจากโรคนี้ คุณหมอได้อธิบายว่า
“ คือมันเป็นกับคนที่ไม่มีลูกไง เพราะว่ามีประจำเดือนอยู่เรื่อย ทีนี้พอคนที่มีลูกมันหาย เวลามีประจำเดือนอยู่เรื่อยมันก็ทวีคูณไปเรื่อยๆ ทีนี้พอเราหยุดมันถึงมีการตั้งครรภ์เกิดขึ้น เยื่อบุที่มันไปอยู่ที่อื่น มันก็จะเปลี่ยนเยื่อบุ กลายเป็น เดสซิโด ก็คือ เยื่อบุโพรงมดลูกมันเปลี่ยนแปลงไป เพื่อรองรับการตั้งครรภ์”
สำหรับวิธีการรักษามีหลายวิธี ทั้งทานยา ฉีดยา หรือว่าจะผ่าตัด ผู้หญิงหลายคนที่เป็นโรคช็อกโกแลต ซีสต์ ได้รับการรักษาโดยการผ่าตัดเอาถุงน้ำออก และหลายๆกรณี แพทย์บางคนผ่าตัดเอามดลูก และรังไข่ออกไปด้วยในคราวเดียวกัน
“การรักษาจริงๆ ถ้าเรายังไม่ให้มีลูก เราก็ให้โปรเจสเตอโรนเข้าไป แบบรับประทานก็ได้ โปรเจสเตอโรนมีทั้งแบบทาน และแบบฉีด ส่วนใหญ่ก็จะลดอาการปวด แต่จริงๆ เค้าให้มีท้องอยู่เรื่อย มันก็จะรักษาอาการพวกนี้ได้ แต่ถ้ามันถึงขีดสุดแล้ว แล้วก็ทรมานมาก ไม่เอาลูก เอาอะไรทั้งนั้น เค้าก็จะตัด ตัดที่ต้นเหตุ คือตัดมดลูก แต่ถ้าเอาลูก ก็ต้องทำให้มีลูกเร็วๆ ก็แค่นั้นเอง”
โรคช็อคโกแลต ซีสต์ไม่ใช่โรคน่ากลัวแต่อย่างใด สามารถรักษากันได้ แถมยังเป็นโรคที่ชื่อน่ารัก น่ากินมาก ถ้าใครที่มีอาการอย่างที่ได้บอกไป ก็ลองไปตรวจกันดู ก่อนที่มันจะรุนแรงกว่าเดิม
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น